Ngimpiné Parao
1Sakwisé let rong taun, Parao ngimpi, kétoké dèkné kaya ngadek ing pinggiré kali Nil. 2Terus ana sapi pitu pada mentas sangka kali, kétoké apik lan awaké lemu-lemu; terus pada nyenggut suket ing pinggiré kali kono. 3Sakwisé mengkono terus ana sapi liyané pitu, pada mentas sangka kali Nil kuwi, kétoké èlèk lan awaké kuru-kuru, terus pada mapan ing sandingé sapi-sapi sing ndisik mau ing pinggiré kali. 4Sapi-sapi sing èlèk rupané lan kuru-kuru awaké mau terus pada mangan sapi-sapi sing apik lan lemu-lemu mau. Ing kono Parao terus tangi.
5Sakwisé kuwi terus turu menèh, terus ngimpi sing kaping pindoné. Ana gagang gandum pitu tukul sangka damèn siji, pada aos-aos lan apik-apik rupané. 6Nanging ora let suwé ana gagang gandum pitu tukul, kuru-kuru lan alum awit sangka angin wétan. 7Wit sing kuru mau terus pada nguntal wit sing mentes lan apik. Parao terus tangi, ngerti yèn kabèh mau mung ngimpi.
8Bareng wantyi ésuk atiné judek, terus kongkonan nyeluk para tukang sihir lan para wong pinter sak tanah Egipte, kuwi terus pada diomongi bab ngimpiné, nanging siji waé ora ana sing bisa nerangaké tegesé. 9Ing kono juru ombèn terus ngomong marang Parao, tembungé: “Ing dina iki kula kèlingan kesalahan kula mbiyèn. 10Waktu kuwi Ndara Parao nesu marang para abdi, nganti kula diukum ing omahé penggedéné suradadu bareng karo juru panganan. 11Ing salah sijiné wengi kula wong loro ngimpi, ya kula lan juru panganan; impèn lan tegesé déwé-déwé.
12Ing kono kula bareng karo wong nom-noman bangsa Ibrani, baturé penggedéné suradadu mau; kula wong loro nyeritakké impèné, terus pada didunungké tegesé impèn mau déwé-déwé. 13Lan kedadiané tyotyok kaya anggèné ngekèki tegesé, kula dibalèké menyang penggawéan mbiyèn, lan juru mangan digantung.”
14Parao terus kongkonan nyeluk Yosèf, terus gelis-gelis ditokké sangka paukuman, terus rambuté dityukur lan salin sandangan, terus ngadep ing ngarepé Parao. 15Parao terus ngetokké tembung marang Yosèf: “Aku ngimpi, nanging ora ana wong siji-sijia sing bisa ngekèki katerangan bab tegesé, nanging aku krungu bab kowé, enggonmu mung krungu impèné waé kowé terus bisa njelaské tegesé.” 16Yosèf terus ngomong: “kuwi duduk kula, Gusti Allah sing bakal ngekèki kabar bab katentreman marang Parao.” 17Tembungé Parao marang Yosèf: “Sak njeruhné ngimpi aku ngadek ing pinggiré kali Nil; 18terus ana sapi pitu mentas sangka kali mau, awaké lemu-lemu lan apik-apik rupané, terus pada nyenggut suket ing pinggir kali kono. 19Sakwisé mengkono terus ana sapi pitu liyané mentas, kabèh kuru-kuru lan èlèk rupané, ing sak tanah Egipte aku durung tau tumun sapi sing èlèké kaya mengkono kuwi. 20Nanging sapi sing kuru lan èlèk kuwi terus pada mangan sapi lemu sing ndisik mau. 21Sakwisé sapi-sapi mau mlebu ing wetengé, ya ora ketara yèn wis klebon, kétoké ijik pada waé kaya mauné, ing kono aku terus nglilir. 22Sak terusé ing sak njeruhné ngimpiku aku weruh, ana gagang gandum pitu tukul sangka damèn siji, pada mentes-mentes lan apik rupané. 23Terus ana gagang gandum pitu sing garing, kuru-kuru lan alum awit angin wétan. 24Nanging gagang gandum sing garing mau terus pada nguntal gagang gandum sing mentes-mentes mau. Perkara iki wis tak tyritakké marang para wong pinter, nanging siji waé ora ana sing bisa nerangké tegesé marang aku.”
25Yosèf terus ngomong marang Parao: “Ngimpiné sampéyan loro kuwi tegesé pada. Gusti ngekèki weruh marang sampéyan Parao, apa sing bakal ditindak-Ké. 26Tegesé sapi pitu sing apik kuwi nggambarké pitung taun, lan gagang gandum pitu sing apik kuwi ya uga pitung taun; ngimpiné loro kuwi pada. 27Lan sapi pitu sing kuru lan èlèk sing pada mentas kèri, nggambarké ya pitung taun, lan gagang gandum pitu sing gabuk lan alum awit angin wétan kuwi, nggambarké bakal ana pailan pitung taun. 28Kaya tembung kula marang Parao iki, Gusti wis ngétokké marang Parao apa sing bakal kelakon. 29Mangertènana, ndara Parao, pitung taun sing bakal kelakon iki bakal murah pangan sing lubèr-lubèr ing negara Egipte. 30Nanging sakwisé kuwi bakal ana pailan pitung taun suwéné, ing kono wong-wong Egipte wis pada lali bab kalubèrané sing wis, awit pailan iki bakal nggawé rusaké negara iki. 31Kalubèrané sing kepungkur wis ora kétok tilasé ing negara iki, awit sangka pailan sing nyusul mau luwih abot banget. 32Malah ngimpiné mau dibalèni nganti kaping pindo kuwi kanggo Parao tegesé: yèn perkara kuwi wis dadi putusané Gusti Allah, lan Gusti mesti gelis bakal nindakké. 33Awit sangka kuwi, bapak Parao, ngangkata salah sijiné wong sing pinter lan wityaksana, kongkonen ngwasani sak tanah Egipte. 34Kejaba kuwi Parao uga nandangi mengkéné: ngangkati para tukang mriksa ing negara kéné, lan gelem njupuk sak prolimané pametuné tanah sak suwéné mangsa murah pangan pitung taun iki. 35Pada kongkonen nglumpukké sak wernané pangan sak njeruhné taun-taun apik sing bakal kelakon iki, lan gandum sing dadi duwèké Parao, disimpen ing kuta-kuta kanggo tandon pangan. 36Karo mengkono kabèh pangan terus dadi tandon kanggo keperluané negara sak suwéné pailan pitung taun sing bakal kelakon ing negara Egipte, supaya negara iki aja nganti rusak awit anané pailan kuwi.”
Yosèf dadi pangwasa ing negara Egipte
37Rembukan sing mengkono kuwi disetujoni karo Parao uga sakkèhé para pegawéné. 38Parao terus ngomong marang para pegawéné: “Apa ya kita bisa nemu wong sing kanggonan Rohé Gusti Allah kaya wong iki?” 39Parao terus ngomong marang Yosèf: “Awit Gusti wis ngekèki kaweruh marang kowé, dadi ora ana wong sing pinter lan wityaksana kaya kowé. 40Mulané kowé nguwasanana kratonku, lan sakkèhé para rayatku kabèh kudu manut marang préntahmu, mung damparku iki waé enggonku ngungkuli kowé.” 41Uga menèh tembungé Parao marang Yosèf: “Kowé tak angkat dadi sing ngwasani sak negara Egipte kabèh.” 42Parao terus nglolos ali-ali ségel sangka tangané terus dienggokké ing drijiné Yosèf, lan dienggokké sandangan mori alus lan guluné dikalungi kalung emas. 43Uga ditunggangké ing kréta tumpakané déwé sing nomer loro, lan ing ngarepé ana sing surak: “Hurmat!” Mengkono enggoné Yosèf diangkat karo Parao dadi sing ngwasani sak negara Egipte kabèh. 44Parao terus ngomong marang Yosèf: “Aku iki Parao, nanging ing sak negara Egipte kéné ora kena ana wong nandangi apa-apa, kejaba sangka setujumu.” 45Yosèf terus dikèki jeneng: Safnat-Paanéak lan dikèki Asnat anaké wadon Potifera, imam ing On, dadi bojoné. Kaya mengkono Yosèf terus wiwit ngwasani sak negara Egipte kabèh. 46Yosèf umuré telung puluh taun waktu ngadep ing ngarepé Parao ratu ing Egipte mau. Yosèf terus mundur sangka ngarepé Parao lunga ndlajahi sak negara Egipte kabèh. 47Sak suwéné pitung taun waktuné murah pangan kuwi pametuné bumi nganti tumpuk-undung, 48Yosèf terus nglumpukké sak rupané pangan sak njeruhné pitung taun sing lubèr kuwi, lan pangan kuwi disimpen ing kuta-kuta; saben kuta dienggo nyimpen pangan pametuné panggonané wong déwé-déwé. 49Kaya mengkono Yosèf enggoné nyimpen pangan tyatyahé nganti kaya wediné segara saking akèhé, olèhé ngitung nganti mandek, awit wis ora kena diitung menèh.
50Sak durungé tekan waktu pailan, Yosèf wis dikèki anak loro patutan sangka Asnat anaké Potifera, imam ing On. 51Terus Yosèf ngekèki jeneng marang anaké sing mbarep: Manasé, awit tembungé: “Gusti Allah wis ndadèkké aku lali marang sak rupané kasusahanku lan brayaté bapaku.” 52Lan sing nomer loro kuwi dikèki jeneng: Efraim, awit tembungé: “Gusti wis ngekèki anak marang aku ing negara kasangsaranku.”
53Bareng wis kelakon pitung taun waktuné murah pangan ing negara Egipte, 54terus wiwit waktu pailan pitung taun suwéné, kaya sing wis diomongké karo Yosèf; terus kabèh negara pada ngalami patyeklik, mung negara Egipte ana pangan. 55Bareng wong sak negara Egipte pada kekurangan pangan, lan rayat pada sambat njaluk pangan marang Parao, Parao terus ngomongi marang wong Egipte kabèh: “Pada nang enggoné Yosèf, nglakonana apa sing dipréntahké marang kowé!” 56Pailan kuwi rata ing sak jagat kabèh; Yosèf terus mbukak sakkèhé lumbung-lumbung lan ngedol gandum marang wong Egipte, awit negara Egipte kuwi mundak banget enggoné ngalami pailan. 57Uga menèh wong sangka ngendi-endi ya pada ngadep ing ngarepé Yosèf ing negara Egipte perlu tuku gandum, awit sak jagat kabèh ngalami pailan gedé banget.